PRAWIDŁOWA DIETA FRETKI
W PIGUŁCE
WYDRUKUJ LUB ZAPISZ >
Na wstępie zaznaczam, że tekst jest skierowany głównie do nowych i zielonych w temacie Opiekunów i jest to spory kompromis pomiędzy zdaniem różnych osób na ten temat. Wspólnie jednak wypracowaliśmy ten tekst jako konieczność, która ma za zadanie przede wszystkim uchronić zwierzęta przed krzywdą. Staraliśmy się uwzględnić wszystkie istotne informacje i zawrzeć stanowiska każdej ze stron. Temat nie jest czarno-biały i zachęcam, żeby żaden Opiekun nie poprzestawał na lekturze tylko tego tekstu.
Fretki są, podobnie jak koty, obligatoryjnymi mięsożercami - co oznacza, że ich dieta musi opierać się na elementach ciał innych zwierząt. Ich jadłospis powinien składać się głównie z białka i tłuszczu, z ewentualnym i niewielkim dodatkiem węglowodanów. Oznacza to, że na starcie odpadają wszystkie karmy zawierające zboża na początku składu.
W naturze dieta tchórza, którego udomowioną wersją jest fretka, składa się głównie z gryzoni, płazów oraz małych ptaków. Odwzorowanie takiego jadłospisu w domu jest wyzwaniem i powodem wielu debat na temat prawidłowego wyjścia z sytuacji. Idealną wydawałaby się dieta typu whole prey, czyli podawanie całych ofiar, jednak wymagałaby ona dostępu do co najmniej kilkunastu gatunków małych zwierząt - a gatunków tzw. karmowych jest raptem kilka. Podobnym rodzajem diety jest BARF, czyli dieta mająca składem przypominać naturalną, komponowana z różnych mięs, podrobów, kości i suplementów, która jednak wiąże się z dużym ryzykiem niedoborów i nadmiarów składników pokarmowych, gdyż nie istnieją jednoznaczne badania nad zapotrzebowaniem fretek na poszczególne składniki dietetyczne. Ostatnią opcją jest posiłkowanie się gotową karmą komercyjną, jednak tutaj pojawia się z kolei problem przewagi dostępnych na rynku karm suchych, które u fretek (podobnie jak u kotów) są coraz częściej uważane za szkodliwe.
Żywienie fretki można oprzeć na wysokiej jakości karmach komercyjnych dedykowanych temu gatunkowi. Zamiennie dla karm fretkowych można używać wysokomięsnych karm dla kotów. Z naciskiem na “wysokiej jakości” i “wysokomięsnych”, czyli takich, gdzie mięso jest na pierwszym miejscu w składzie, jest go przynajmniej 80% i ewentualne składniki roślinne są w ilościach minimalnych, nie przekraczających kilku procent! Karma nie może zawierać mleka ani jego pochodnych oraz zbóż i innych roślinnych wypełniaczy. Listy karm znajdziecie na końcu artykułu w linkach. Niestety, wypada tutaj wspomnieć, że dużo mówi się o szkodliwości karm suchych u kotów, których dieta w naturze w dużej mierze przypomina dietę tchórza. Na rynku nie mamy obecnie karmy mokrej dla fretek o dobrym składzie.
Ten sposób żywienia jest bezpieczniejszym wyjściem dla osób, które dopiero zaczynają swoją przygodę z fretkami i nie posiadają szczegółowej wiedzy na ich temat, natomiast nie jest to najbardziej optymalny i fizjologiczny dla tych zwierząt model dietetyczny.
Idealnie byłoby uzupełniać żywienie karmą o świeże mięso i podroby lub całe zwierzęta karmowe (gryzonie, króliki, ptaki dostępne w sklepach zoologicznych w formie mrożonej), surowe kości oraz jaja gotowane lub surowe. Wielu Opiekunów fretek stosuje właśnie taki sposób żywienia. Należy zaznaczyć jednak, że pojawiają się głosy, iż nie powinno się mieszać w jednym posiłku karmy suchej z mięsem czy karmą mokrą (dane dla kotów).
Dla jak największej różnorodności dostarczanych składników pokarmowych, powinno się podawać mięso, podroby i kości pochodzące od różnych gatunków zwierząt. Fretkom nie powinno się podawać gotowanych kości ze względu na zagrożenie wbicia się ich w przewód pokarmowy lub zaparć oraz wieprzowiny ze względu na ryzyko zarażenia pewnymi chorobami. Warto z resztą przemrozić każde mięso przed podaniem, by zmniejszyć ryzyko związane z jakąkolwiek chorobą. Podawanie kości wiąże się z ryzykiem połknięcia zbyt dużego kawałka, a są one niezbędnym elementem diety, więc należy obserwować fretkę podczas posiłku lub kości mielić. Mielenie wiąże się jednak z odebraniem zwierzęciu naturalnej drogi oczyszczania zębów, co skutkować może powstawaniem kamienia nazębnego. Zwierzęta powinny być regularnie badane przez lekarza weterynarii oraz poddawane sanacji, czyli usuwaniu kamienia nazębnego, jeśli tego wymagają.
Fretki coraz częściej karmi się również BARFem (ang. biologically appropriate raw food lub bones and raw food), którego “stworzenie” wymaga dużo pracy i wiedzy. Dieta ta polega na układaniu jadłospisu zwierzęcia z wykorzystaniem mięsa, podrobów, jaj i suplementów tak, by uzyskać skład odżywczy zbliżony do naturalnej diety dzikiego tchórza. Wiele osób opacznie rozumie ten model żywienia jako “karmienie mięsem” w znaczeniu samej tkanki mięśniowej, czyli tak jak sklepy spożywcze mięso postrzegają. Tymczasem, dieta drapieżnika musi zawierać w sobie wszystkie elementy jego ofiary, a nie tylko samą tkankę mięśniową - czyli mięśnie, kości, chrząstki, wszystkie narządy wewnętrzne, sierść czy pióra, skórę. Jak największa różnorodność zarówno gatunków, jak i elementów "ofiar", pozwala na zmniejszenie ryzyka niedoborów pokarmowych. Odpowiednie zbilansowanie diety zwierzęcia jest jednak wyzwaniem nawet dla doświadczonych dietetyków i Opiekun nie powinien ryzykować zdrowia własnego zwierzęcia, porywając się na ten model żywienia bez wsparcia specjalisty lub naprawdę zaawansowanej wiedzy. Szczególnie że zapotrzebowanie pokarmowe fretek nie zostało jeszcze opisane, a osoby stosujące ten model, zwykle bazują na wytycznych dla kotów.
Przy każdym z powyższych modeli dietetycznych konieczna może okazać się suplementacja, którą uzależniamy od wyników badania krwi zwierzęcia wykonywanych okresowo. Najczęściej stosowanymi suplementami są olej z łososia i lniany, hemoglobina (suszona krew), tauryna oraz wapń pod postacią np. mielonych skorupek jaj lub kości. Z suplementacją należy jednak uważać i trzymać się zaleceń podanych przez producenta (jeśli nie wymieniają fretki, przyjmuje się wartości podane dla kotów i przelicza na odpowiednią wagę zwierzęcia) - nadmiar może prowadzić do obciążenia wątroby i nerek, a nawet do zatruć. Szczególnie w przypadku fretek starszych, otyłych, cierpiących na choroby wątroby należy ograniczać ilość tłuszczów w diecie. Z kolei u fretek z insulinomą i niewydolnością nerek poleca się stosowanie diety bogatej w białka i tłuszcze. Badanie zwierzęcia w u lekarza weterynarii i ewentualne badanie krwi należy wykonywać szczególnie w okresie wiosennym i jesiennym, kiedy organizm przechodzi sezonowe zmiany.
Dlaczego tak się obrywa roślinom w tym tekście? Fretki nie mają zdolności trawienia włókna, stanowiącego sporą część struktury roślin. Dodatkowo, zboża oraz owoce i warzywa, są produktem wysokowęglowodanowym, a więc zawierającym dużo cukrów. Fretki są gatunkiem predysponowanym do rozwoju insulinomy, która jest rodzajem nowotworu trzustki zdolnym do produkcji insuliny. Wysoki poziom cukru we krwi po spożyciu wyżej wymienionych pokarmów został powiązany w badaniach z rozwojem insulinomy właśnie. Ostatnia kwestia związana z roślinami to białko roślinne, którego organizm fretki nie umie rozłożyć - a to negatywnie wpływa na kondycję układu pokarmowego, moczowego, płciowego czy skóry.
Fretka, ze względu na swój typ odżywiania i życia, ma stosunkowo krótki przewód pokarmowy. Oznacza to mniej więcej tyle, że pokarm szybko wpada i wypada, tak więc powinna jeść często małymi porcjami. Jak dużo? Średnio przyjmuje się, że fretka zjada codziennie odpowiednik ok. 5-7% masy własnego ciała lub 43g na każdy kg masy ciała zwierzęcia. Dodatkowo, częstsze karmienie zaleca się zwierzętom cierpiącym na insulinomę, by zapobiegać dużym wahaniom poziomu cukru we krwi.
Temat prawidłowej diety freciej jest obiektem sporów pomiędzy hodowcami, właścicielami i lekarzami weterynarii. Opisane powyżej rozwiązania są kompromisem łączącym stanowiska wszystkich stron konfliktu i jest to bardzo podstawowe omówienie tematu. Tekst jest dziełem pracy wielu osób związanych z fretkami oraz źródeł naukowych.
Autorką artykułu oraz grafiki jest lek. wet. Urszula Kulesza (obecnie lek. wet. Urszula Grzesiuk).
W powstawaniu niniejszego tekstu wzięli udział lekarze weterynarii, działacze fundacji, pasjonaci i opiekunowie. Wszystkim serdecznie dziękuję za chęć współpracy w tym trudnym i konfliktogennym temacie. Dla części osób konsultujących ogromnym wysiłkiem było zgodzenie się na pewne ustępstwa, niektórzy nadal nie zgadzają się z pełną treścią. Dziękuję więc za uwagi i sugestie: czterem anonimom ;) i administracji grupy facebookowej Fretki.
Dziękuję również autorce zdjęcia fretki Olafa - Annie Kirklo - za udostępnienie go na potrzeby niniejszego artykułu.
Tutaj można znaleźć polecane przez Opiekunów fretek karmy:
http://ferretta.pl/dieta/zywienie-ranking-karm/
https://fretkowo.pl/kategoria-produktu/zywienie/karmy-suche/
A tutaj można przeczytać więcej na temat diety fretek z różnych perspektyw:
http://fretek.org/porady/zywienie/
Grupa facebookowa Fretki
Zachęcam też do poszukiwania wiedzy na różnych grupach tematycznych na facebooku czy forach internetowych oraz podanych przeze mnie poniżej źródłach. Pamiętajcie jednak, by przed podjęciem decyzji, poznać sprawę z różnych stron i nie ufać ślepo “temu, kto najgłośniej krzyczy”.
Źródła:
https://www.exoticdirect.co.uk/news/what-do-ferrets-eat
https://kb.rspca.org.au/knowledge-base/what-should-i-feed-my-pet-ferret/
https://www.petmd.com/ferret/nutrition/evr_ft_nutrition_ferret
https://www.vets4pets.com/pet-health-advice/ferret-advice/feeding-your-ferret/
https://www.pfma.org.uk/ferrets-nutritional-requirements
https://www.petcarevb.com/ferret-veterinarian/ferret-insulinoma.php
Perpiñán, D. (2014). Insulinoma in ferrets: diagnosis and management
Chen, S. (2010). Advanced Diagnostic Approaches and Current Medical Management of Insulinomas and Adrenocortical Disease in Ferrets (Mustela putorius furo)
Pilny, A. A., Chen, S. (2004). Ferret Insulinoma: Diagnosis and Treatment
J. W. Carpenter Exotic Animal Formulary 5th Edition
Castro, J., Santalucia, S., Ferreira, A., dos Santos Moratelli, C. , Castro, V., de Abreu Oliveira, A., Guedes, R., Albernaz, V., Cancian, M. & Raiser, A. Determining the Optimal Time of Gastric Emptying in Cats Using Dry or Wet Food